استحاضه
یکى از خونهایى که از زن خارج مىشود خون استحاضه است و زن را در موقع دیدن این خون، مستحاضه مىگویند.
مسأله 393 - خون استحاضه در بیشتر اوقات زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون مىآید و غلیظ هم نیست، ولى ممکن است گاهى سیاه یا سرخ و گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید.
مسأله 394 - استحاضه سه قسم است: قلیله، متوسّطه و کثیره.
استحاضه قلیله آن است که خون، فقط به ظاهر پنبهاى که زن داخل فرج مىنماید برسد و در آن نفوذ نکند.
استحاضه متوسّطه آن است که خون در پنبه فرو رود و از طرف دیگر ظاهر شود ولى به دستمالى که معمولاً زنها براى جلوگیرى از خون مىبندند، جارى نشود.
استحاضه کثیره آن است که خون از پنبه به دستمال جارى شود.
احکام استحاضه
مسأله 395 - در استحاضه قلیله باید زن براى هر نماز یک وضو بگیرد و ظاهر فرج را هم اگر خون به آن رسیده، آب بکشد و بنابر احتیاط واجب پنبه را عوض کند یا آب بکشد.
مسأله 396 - اگر پیش از نماز یا در بین نماز خون استحاضه متوسّطه ببیند باید براى آن نماز غسل کند.
مسأله 397 - در استحاضه کثیره علاوه بر کارهاى استحاضه متوسّطه - که در مسأله پیش گفته شد - باید براى هر نماز دستمال را عوض کند، یا آب بکشد و یک غسل براى نماز ظهر و عصر و یکى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد و بین نماز ظهر و عصر فاصله نیندازد و اگر فاصله بیندازد باید براى نماز عصر دوباره غسل کند و نیز اگر بین نماز مغرب و عشا فاصله بیندازد باید براى نماز عشا دوباره غسل نماید.
مسأله 398 - اگر خون استحاضه، پیش از وقت نماز هم بیاید اگرچه زن براى آن خون، وضو و غسل انجام داده باشد بنابر احتیاط واجب باید در موقع نماز، وضو و غسل را بجا آورد.
مسأله 399 - مستحاضه متوسّطه که باید وضو بگیرد و غسل کند، هر کدام را اوّل به جا آورد صحیح است، ولى بهتر آن است که اوّل وضو بگیرد.
مسأله 400 - اگر استحاضه قلیله زن، بعد از نماز صبح، متوسّطه شود، باید براى نماز ظهر و عصر غسل کند و اگر بعد از نماز ظهر و عصر متوسّطه شود، باید براى نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 401 - اگر استحاضه قلیله یا متوسّطه زن بعد از نماز صبح کثیره شود باید براى نماز ظهر و عصر یک غسل و براى نماز مغرب و عشا غسل دیگرى بجا آورد، و اگر بعد از نماز ظهر و عصر کثیره شود، باید براى نماز مغرب و عشا غسل نماید.
مسأله 402 - مستحاضه کثیره یا متوسّطه اگر پیش از داخل شدن وقت نماز، براى نماز غسل کند، غسل او باطل است بلکه اگر نزدیک اذان صبح براى نماز شب غسل کند و نماز شب را بخواند احتیاط واجب آن است که بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل را بجا آورد.
مسأله 403 - زن مستحاضه، براى هر نمازى چه واجب باشد و چه مستحب، باید وضو بگیرد و نیز اگر بخواهد نمازى را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند، باید تمام کارهایى را که براى استحاضه گفته شد انجام دهد. ولى براى خواندن نماز احتیاط و سجده فراموش شده و تشهّد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً بجا آورد لازم نیست کارهاى استحاضه را انجام دهد.
مسأله 404 - زن مستحاضه بعد از آن که خونش قطع شد، فقط براى نماز اوّلى که مىخواند، باید کارهاى استحاضه را انجام دهد و براى نمازهاى بعد لازم نیست.
مسأله 405 - اگر زن نداند استحاضه او چه قسم است، موقعى که مىخواهد نماز بخواند بنابر احتیاط واجب مقدارى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند و بیرون آورد و بعد از آن که فهمید استحاضه او کدام یک از آن سه قسم است کارهایى را که براى آن قسم دستور داده شده انجام دهد ولى اگر بداند تا وقتىکه مىخواهد نماز بخواند استحاضه او تغییر نمىکند، پیش از داخل شدن وقت هم مىتواند خود را وارسى نماید.
مسأله 406 - زن مستحاضه اگر پیش از آن که خود را وارسى کند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظیفه خود عمل کرده، مثلاً استحاضهاش قلیله بوده و به وظیفه استحاضه قلیله عمل نموده، نماز او صحیح است و اگر قصد قربت نداشته یا عمل مطابق وظیفهاش نبوده مثل آن که استحاضه او متوسّطه بوده و به وظیفه قلیله رفتار کرده، نماز او باطل است.
مسأله 407 - زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى نماید، باید به آنچه یقین دارد وظیفه اوست عمل کند، مثلاً اگر نمىداند استحاضه او قلیله است یا متوسّطه، باید کارهاى استحاضه قلیله را انجام دهد و اگر نمىداند متوسّطه است یا کثیره، باید کارهاى استحاضه متوسّطه را انجام دهد؛ ولى اگر بداند سابقاً کدام یک از آن سه قسم بوده باید به وظیفه همان قسم رفتار نماید.
مسأله 408 - اگر خون استحاضه در باطن باشد و بیرون نیاید، وضو و غسل باطل نمىشود و اگر بیرون بیاید هر چند کم باشد، وضو و غسل را به تفصیلى که گذشت باطل مىکند.
مسأله 409 - زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى کند و خون نبیند اگرچه بداند دوباره خون مىآید، با وضویى که دارد مىتواند نماز بخواند.
مسأله 410 - زن مستحاضه اگر بداند از وقتى که مشغول وضو یا غسل شده خونى از او بیرون نیامده و تا بعد از نماز هم خون در داخل فرج نیست و بیرون نمىآید، مىتواند خواندن نماز را تأخیر بیندازد.
مسأله 411 - اگر مستحاضه بداند که پیش از گذشتن وقت نماز، به کلّى پاک مىشود، یا به اندازه خواندن نماز خون بند مىآید باید صبر کند و نماز را در وقتى که پاک است بخواند.
مسأله 412 - اگر بعد از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند که اگر نماز را تأخیر بیندازد، به مقدارى که وضو و غسل و نماز را بجا آورد، به کلّى پاک مىشود، باید نماز را تأخیر بیندازد و موقعى که به کلّى پاک شد، دوباره وضو و غسل را بجا آورد و نماز را بخواند. و اگر وقت نماز تنگ شد، اگر مىتواند تیمّم کند و اگر وقت نیست با همان حال نماز بخواند و بعد احتیاطاً قضا نماید.
مسأله 413 - مستحاضه کثیره و متوسّطه وقتى به کلّى از خون پاک شد باید غسل کند، ولى اگر بداند از وقتى که براى نماز پیش، مشغول غسل شده دیگر خون نیامده لازم نیست دوباره غسل نماید.
مسأله 414 - مستحاضه قلیله بعد از وضو و مستحاضه متوسّطه بعد از غسل و وضو و مستحاضه کثیره بعد از غسل، باید فوراً مشغول نماز شود، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز اشکال ندارد و در نماز هم مىتواند کارهاى مستحب مثل قنوت و غیر آن را بجا آورد.
مسأله 415 - زن مستحاضه اگر بین غسل و نماز فاصله بیندازد، باید دوباره غسل کند و بلافاصله مشغول نماز شود، ولى اگر خون در داخل فضاى فرج نیاید غسل لازم نیست.
مسأله 416 - اگر خون استحاضه زن جریان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، باید پیش از غسل و بعد از آن بوسیله پنبه از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند، ولى اگر همیشه جریان ندارد، فقط باید بعد از وضو و غسل از بیرون آمدن خون جلوگیرى نماید و چنانچه کوتاهى کند و خون بیرون آید، بنابر احتیاط واجب باید دوباره غسل کند و در مستحاضه متوسّطه وضو هم بگیرد و اگر نماز هم خوانده بنابر احتیاط واجب باید دوباره بخواند.
مسأله 417 - اگر در موقع غسل، خون قطع نشود، غسل صحیح است، ولى اگر در بین غسل، استحاضه متوسّطه، کثیره شود، بنابر احتیاط واجب چنانچه مشغول غسل بوده همان را از سر بگیرد.
مسأله 418 - احتیاط مستحب آن است که زن مستحاضه در تمام روزى که روزه است به مقدارى که مىتواند از بیرون آمدن خون جلوگیرى کند.
مسأله 419 - بنابر احتیاط واجب روزه زن مستحاضه کثیره در صورتى صحیح است که در روز غسلهایى را که براى نمازهاى روزش واجب است، انجام دهد، و نیز غسل نماز مغرب و عشاى شبى که مىخواهد فرداى آن را روزه بگیرد بجا آورد ولى اگر براى نماز مغرب و عشا غسل نکند و براى خواندن نماز شب پیش از اذان صبح غسل نماید و در روز هم غسلهایى را که براى نمازهاى روزش واجب است بجا آورد، روزه او صحیح است.
مسأله 420 - اگر بعد از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نکند روزه او صحیح است.
مسأله 421 - اگر استحاضه قلیله زن پیش از نماز، متوسّطه یا کثیره شود باید کارهاى متوسّطه یا کثیره را که گفته شد انجام دهد. و اگر استحاضه متوسّطه، کثیره شود باید کارهاى استحاضه کثیره را انجام دهد و چنانچه براى استحاضه متوسّطه غسل کرده باشد فایده ندارد و باید دوباره براى کثیره غسل کند.
مسأله 422 - اگر در بین نماز، استحاضه متوسّطه زن کثیره شود، باید نماز را بشکند و براى استحاضه کثیره غسل کند و کارهاى دیگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند. و اگر براى غسل وقت ندارد، باید تیمّم کند، ولى اگر براى تیمّم هم وقت ندارد نمىتواند نماز را بشکند و باید نماز را تمام کند و بنابر احتیاط واجب قضا نماید و همچنین است اگر در بین نماز، استحاضه قلیله او متوسّطه یا کثیره شود.
مسأله 423 - اگر در بین نماز، خون بند بیاید و مستحاضه نداند که در باطن هم قطع شده یا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد قطع شده بوده، بنابر احتیاط واجب باید وضو، غسل و نماز را دوباره بجا آورد.
مسأله 424 - اگر استحاضه کثیره زن متوسّطه شود، باید براى نماز اوّل عمل کثیره و براى نمازهاى بعد عمل متوسّطه را بجا آورد. مثلاً اگر پیش از نماز ظهر استحاضه کثیره متوسّطه شود، باید براى نماز ظهر غسل کند و براى نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگیرد.
مسأله 425 - اگر پیش از هر نماز خون مستحاضه کثیره قطع شود و دوباره بیاید براى هر نماز باید یک غسل بجا آورد، ولى اگر بعد از غسل و پیش از نماز قطع شود چنانچه وقت تنگ باشد که نتواند غسل کند یا تیمّم نماید و نماز را در وقت بخواند با همان غسل مىتواند نماز را بخواند و بنابر احتیاط نماز را قضا کند.
مسأله 426 - اگر استحاضه کثیره قلیله شود، باید براى نماز اوّل، عمل کثیره و براى نمازهاى بعد عمل قلیله را انجام دهد. و نیز اگر استحاضه متوسّطه قلیله شود باید براى نماز اوّل، عمل متوسّطه و براى نمازهاى بعد عمل قلیله را بجا آورد.
مسأله 427 - اگر مستحاضه یکى از کارهایى را که بر او واجب مىباشد حتّى عوض کردن پنبه را ترک کند، نمازش باطل است.
مسأله 428 - مستحاضه قلیله اگر بخواهد غیر از نماز کارى انجام دهد، که شرط آن وضو داشتن است، مثلاً بخواهد جایى از بدن خود را به خطّ قرآن برساند باید وضو بگیرد و وضویى که براى نماز گرفته بنابر احتیاط واجب کافى نیست.
مسأله 429 - مستحاضهاى که غسلهاى واجب خود را به جا آورده، رفتن او در مسجد و توقّف در آن و خواندن آیهاى که سجده واجب دارد و نزدیکى شوهر با او حلال است، اگرچه کارهاى دیگرى را که براى نماز انجام مىداد مثل عوض کردن پنبه و دستمال، انجام نداده باشد.
مسأله 430 - اگر زن در استحاضه کثیره یا متوسّطه بخواهد پیش از وقت نماز جایى از بدن خود را به خطّ قرآن برساند، باید غسل کند و وضو هم براى استحاضه متوسّطه بگیرد.
مسأله 431 - نماز آیات بر مستحاضه واجب است. و باید براى نماز آیات هم کارهایى را که براى نماز یومیّه گفته شد انجام دهد.
مسأله 432 - هرگاه در وقت نماز یومیّه نماز آیات بر مستحاضه واجب شود اگرچه بخواهد هر دو را پشت سر هم بجا آورد باید براى نماز آیات هم تمام کارهایى را که براى نماز یومیّه او واجب است انجام دهد و احتیاط واجب آن است که هر دو را با یک غسل و وضو براى استحاضه متوسّطه بجا نیاورد.
مسأله 433 - اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند، باید براى هر نماز کارهایى را که براى نماز ادا بر او واجب است بجا آورد.
مسأله 434 - اگر زن بداند خونى که از او خارج مىشود خون زخم نیست و شرعاً حکم حیض و نفاس را ندارد بنابر احتیاط واجب باید به دستور استحاضه عمل کند، بلکه اگر شکّ داشته باشد که خون استحاضه است یا خونهاى دیگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید کارهاى استحاضه را انجام دهد.
حیض
حیض خونى است که غالباً در هر ماه چند روزى از رحم زنها خارج مىشود و زن را در موقع دیدن خون حیض، حائض مىگویند.
مسأله 435 - خون حیض در بیشتر اوقات، غلیظ و گرم و رنگ آن سرخ مایل به سیاهى یا سرخ است و با فشار و کمى سوزش بیرون مىآید.
مسأله 436 - زنهاى سیّده، بعد از تمام شدن شصت سال یائسه مىشوند یعنىخون حیض نمىبینند و زنهایى که سیّده نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال یائسه مىشوند.
مسأله 437 - خونى که دختر، پیش از تمام شدن نُه سال و زن، بعد از یائسه شدن مىبیند حیض نیست.
مسأله 438 - زن حامله و زنى که بچّه شیر مىدهد، ممکن است حیض ببینند.
مسأله 439 - دخترى که نمىداند نه سالش تمام شده یا نه اگر خونى ببیند که نشانههاى حیض را نداشته باشد حیض نیست. و اگر نشانههاى حیض را داشته باشد و اطمینان به حیض بودنش پیدا کند حیض است و معلوم مىشود نه سال او تمام شده است.
مسأله 440 - زنى که شکّ دارد یائسه شده یا نه، اگر خونى ببیند و نداند حیض است یا نه، باید بنا بگذارد که یائسه نشده است.
مسأله 441 - مدّت حیض کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نمىشود و اگر مختصرى هم از سه روز کمتر باشد، حیض نیست.
مسأله 442 - باید سه روز اوّل حیض، پشت سر هم باشد، پس اگر مثلاً دو روز خون ببیند و یک روز پاک شود و دوباره یک روز خون ببیند حیض نیست اگرچه احتیاط مستحب است که در روزهایى که خون مىبیند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه جمع نماید.
مسأله 443 - لازم نیست در تمام سه روز خون بیرون بیاید، بلکه اگر در فرج خون باشد کافى است و چنانچه در بین سه روز مختصرى پاک شود و مدّت پاک شدن به قدرى کم باشد که بگویند در تمام سه روز در فرج خون بوده، باز هم حیض است.
مسأله 444 - لازم نیست شب اوّل و شب چهارم خون ببیند، ولى باید در شب دوم و سوم خون قطع نشود، پس اگر از اذان صبح روز اوّل تا غروب روز سوم پشت سر هم خون بیاید، یا در وسطهاى روز اوّل شروع شود و در همان موقع از روز چهارم قطع شود و در شب دوم و سوم هم هیچ خون قطع نشود، حیض است.
مسأله 445 - اگر سه روز پشت سر هم خون ببیند و پاک شود، چنانچه دوباره خون ببیند و روزهایى که خون دیده و در وسط پاک بوده روى هم از ده روز بیشتر نشود روزهایى هم که در وسط پاک بوده حیض است.
مسأله 446 - اگر خونى ببیند که از سه روز بیشتر و از ده روز کمتر باشد و نداند خون دُمل است یا خون حیض، چنانچه نداند دُمل در طرف چپ است یا طرف راست در صورتى که ممکن باشد مقدارى پنبه داخل کند و بیرون آورد پس اگر خون از طرف چپ بیرون آید، خون حیض است و اگر از طرف راست بیرون آید خون دمل است و اگر ممکن نباشد که وارسى کند در صورتى که مىداند خون سابق حیض بوده حیض قرار دهد و اگر دُمل بوده خون دُمل قرار دهد و اگر نمىداند خون حیض بوده یا دمل بنابر احتیاط واجب همه چیزهایى را که بر حائض حرام است ترک کند و همه عبادتهایى را که زن غیر حائض انجام مىدهد بجا آورد.
مسأله 447 - اگر خونى ببیند که از سه روز بیشتر و از ده روز کمتر باشد و نداند خون حیض است یا زخم، اگر قبلاً حیض بوده حیض، و اگر پاک بوده پاک قرار دهد، و چنانچه نمىداند پاک بوده یا حیض، همه چیزهایى را که بر حائض حرام است ترک کند و همه عبادتهایى که زن غیر حائض انجام مىدهد بجا آورد.
مسأله 448 - اگر خونى ببیند و شکّ کند که خون حیض است یا نفاس، چنانچه شرایط حیض را داشته باشد، باید حیض قرار دهد.
مسأله 449 - اگر خونى ببیند که نداند خون حیض است یا بکارت، باید خود را وارسى کند، یعنى مقدارى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند، بعد بیرون آورد پس اگر اطراف آن آلوده باشد، خون بکارت است و اگر به همه آن رسیده، حیض مىباشد.
مسأله 450 - اگر کمتر از سه روز خون ببیند و پاک شود و بعد از سه روز خون ببیند خون دوم حیض است و خون اوّل اگرچه در روزهاى عادتش باشد حیض نیست.
احکام حائض
مسأله 451 - چند چیز بر حائض حرام است:
اوّل: عبادتهایى که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمّم بجا آورده شود، ولى بجا آوردن عبادتهایى که وضو و غسل و تیمّم براى آنها لازم نیست، مانند نماز میّت، مانعى ندارد.
دوم: تمام چیزهایى که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد.
سوم: جماع کردن در فرج، که هم براى مرد حرام است و هم براى زن، اگرچه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بیرون نیاید، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنه گاه را هم داخل نکند و در دُبُر زن حائض، وطىکردن، کراهت شدیده دارد.
مسأله 452 - جماع کردن در روزهایى هم که حیض زن قطعى نیست ولى شرعاً باید براى خود حیض قرار دهد حرام است. پس زنى که بیشتر از ده روز خون مىبیند و باید به دستورى که بعداً گفته مىشود روزهاى عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمىتواند در آن روزها با او نزدیکىنماید.
مسأله 453 - اگر شماره روزهاى حیض زن به سه قسمت تقسیم شود و مرد در قسمت اوّل آن، با زن خود در قُبُل جماع کند، بنابر احتیاط مستحب باید هیجده نخود طلا کفّاره به فقیر بدهد و اگر در قسمت دوم جماع کند، نه نخود و اگر در قسمت سوم جماع کند، چهار نخود و نیم بدهد. مثلاً زنى که شش روز خون حیض مىبیند، اگر شوهرش در شب یا روز اوّل و دوم با او جماع کند بنابر احتیاط مستحب هیجده نخود طلا بدهد و در شب یا روز سوم و چهارم نه نخود و در شب یا روز پنجم و ششم چهار نخود و نیم بدهد.
مسأله 454 - اگر کسى هم در قسمت اوّل و هم در قسمت دوم و هم در قسمت سوم حیض، با زن خود جماع کند، بنابر احتیاط مستحب هر سه کفّاره را که روى هم سى و یک نخود و نیم مىشود بدهد.
مسأله 455 - اگر با زن حائض چند مرتبه جماع کند و در بین آنها کفّاره ندهد احتیاط مستحب آن است که براى هر جماع یک کفّاره بدهد.
مسأله 456 - اگر مرد در حال جماع بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و اگر جدا نشود بنابر احتیاط مستحب باید کفّاره بدهد.
مسأله 457 - اگر مرد با زن حائض زنا کند یا با زن حائض نامحرمى به گمان این که عیال خود اوست جماع نماید، احتیاط مستحب آن است که کفّاره بدهد.
مسأله 458 - کسى که نمىتواند کفّاره بدهد بهتر آن است که صدقهاى به فقیر بدهد و اگر نمىتواند استغفار کند، و هر وقت توانست بنابر احتیاط مستحب کفّاره را بدهد.
مسأله 459 - طلاق دادن زن در حال حیض، به طورى که در کتاب طلاق گفته مىشود باطل است.
مسأله 460 - اگر زن بگوید: حائضم یا از حیض پاک شدهام، باید حرف او را قبول کرد مگر این که مورد سوء ظن باشد.
مسأله 461 - اگر زن در بین نماز حائض شود، نماز او باطل است.
مسأله 462 - اگر زن در بین نماز شکّ کند که حائض شده یا نه، نماز او صحیح است؛ ولى اگر بعد از نماز بفهمد که در بین نماز حائض شده نمازى که خوانده باطل است.
مسأله 463 - بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، واجب است براى نماز و عبادتهاى دیگرى که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بجا آورده شود، غسل کند. و دستور آن مثل غسل جنابت است، ولى براى نماز بنابر احتیاط مستحب پیش از غسل یا بعد از آن وضو هم بگیرد. و اگر پیش از غسل وضو بگیرد بهتر است.
مسأله 464 - بعد از آن که زن از خون حیض، پاک شد، اگرچه غسل نکرده باشد، طلاق او صحیح است، و شوهرش هم مىتواند با او جماع کند، ولى احتیاط مستحب آن است که پیش از غسل از جماع با او خوددارى نماید. امّا کارهاى دیگرى که در وقت حیض بر او حرام بوده مانند توقّف در مسجد و مسّ خطّ قرآن، تا غسل نکند بر او حلال نمىشود.
مسأله 465 - نمازهاى یومیّهاى که زن در حال حیض نخوانده، قضا ندارد، ولىروزههاى واجب را باید قضا نماید.
مسأله 466 - هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند که اگر نماز را تأخیر بیندازد حائض مىشود، باید فوراً نماز بخواند.
مسأله 467 - اگر زن نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازه انجام واجبات یک نماز بگذرد و حائض شود، قضاى آن نماز بر او واجب است، ولى در تند خواندن و کند خواندن و چیزهاى دیگر باید ملاحظه حال خود را بکند، مثلاً زنى که مسافر نیست اگر در اوّل ظهر نماز نخواند، قضاى آن در صورتى واجب مىشود که به مقدار خواندن چهار رکعت نماز - به دستورى که گفته شد - از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود و براى کسى که مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو رکعت کافى است و نیز باید ملاحظه تهیه شرایطى را که دارا نیست بنماید، پس اگر به مقدار فراهم آوردن آن مقدّمات و خواندن یک نماز وقت بگذرد و حائض شود قضا واجب است وگرنه واجب نیست.
مسأله 468 - اگر زن در آخر وقت نماز از خون پاک شود و به اندازه غسل و وضو و مقدّمات دیگر نماز مانند تهیه کردن لباس یا آب کشیدن آن و خواندن یک رکعت نماز یا بیشتر از یک رکعت وقت داشته باشد، باید نماز را بخواند و اگر نخواند باید قضاى آن را بجا آورد.
مسأله 469 - اگر زن حائض به اندازه غسل وقت ندارد، ولى مىتواند با تیمّم نماز را در وقت بخواند آن نماز بر او واجب نیست، امّا اگر گذشته از تنگى وقت تکلیفش تیمّم است، مثل آن که آب برایش ضرر دارد، باید تیمّم کند و آن نماز را بخواند.
مسأله 470 - اگر زن حائض بعد از پاک شدن شکّ کند که براى نماز وقت دارد یا نه، باید نمازش را بخواند.
مسأله 471 - اگر به خیال این که به اندازه تهیه مقدّمات نماز و خواندن یک رکعت وقت ندارد نماز نخواند و بعد بفهمد وقت داشته، باید قضاى آن نماز را بجا آورد.
مسأله 472 - مستحب است زن حائض در وقت نماز، خود را از خون پاک نماید و پنبه و دستمال را عوض کند و وضو بگیرد و اگر نمىتواند وضو بگیرد تیمّم نماید و در جاى نماز رو به قبله بنشیند و مشغول ذکر و دعا و صلوات شود.
مسأله 473 - خواندن و همراه داشتن قرآن و رساندن جایى از بدن به حاشیه و مابین خطهاى قرآن و نیز خضاب کردن به حنا و مانند آن براى حائض مکروه است.
اقسام زنهاى حائض
مسأله 474 - زنهاى حائض بر شش قسمند:
اوّل: صاحب عادت وقتیه و عددیه؛ و آن زنى است که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون حیض ببیند و شماره روزهاى حیض او هم در هر دو ماه یک اندازه باشد، مثل آن که دو ماه پشت سر هم از اوّل ماه تا هفتم خون ببیند.
دوم: صاحب عادت وقتیه؛ و آن زنى است ک دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض ببیند، ولى شماره روزهاى حیض او در هر دو ماه یک اندازه نباشد مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اوّل ماه خون ببیند ولى ماه اوّل روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک مىشود.
سوم: صاحب عادت عددیه؛ و آن زنى است که شماره روزهاى حیض او در دو ماه پشت سر هم به یک اندازه باشد ولى وقت دیدن آن دو خون یکى نباشد مثل آن که ماه اوّل از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند.
چهارم: مضطربه؛ و آن زنى است که چند ماه خون دیده، ولى عادت معیّنى پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده و عادت تازهاى پیدا نکرده است.
پنجم: مبتدئه، و آن زنى است که دفعه اوّل خون دیدن او است.
ششم: ناسیه، و آن زنى است که عادت خود را فراموش کرده است. و هر کدام اینها احکامى دارند که در مسائل آینده گفته مىشود.
صاحب عادت وقتیّه و عددیّه
مسأله 475 - زنهایى که عادت وقتیه و عددیه دارند سه دستهاند:
اوّل: زنى که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاک شود، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اوّل ماه، خون ببیند و روز هفتم پاک شود که عادت حیض این زن از اوّل ماه تا هفتم است.
دوم: زنى که از خون پاک نمىشود ولى دو ماه پشت سر هم چند روز معیّن مثلاً از اوّل ماه تا هشتم خونى که مىبیند نشانههاى حیض را دارد، یعنى غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون مىآید. و بقیه خونهاى او نشانههاى استحاضه را دارد که عادت او از اوّل ماه تا هشتم مىشود.
سوم: زنى که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض ببیند و بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید یک روز یا بیشتر پاک شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود و در هر دو ماه همه روزهایى که خون دیده و در وسط پاک بوده روى هم یک اندازه باشد که عادت او به اندازه تمام روزهایى است که خون دیده و در وسط پاک بوده است و لازم نیست روزهایى که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشد، مثلاً اگر در ماه اوّل از روز اوّل ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن که سه روز خون دید، سه روز یا کمتر یا بیشتر پاک شود و دوباره خون ببیند و روى هم از نه روز بیشتر نشود، همه حیض است و عادت این زن نه روز مىشود.
مسأله 476 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقب تر خون ببیند، به طورى که بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته اگرچه آن خون، نشانههاى حیض را نداشته باشد، باید به احکامى که براى زن حائض گفته شد عمل کند. و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل اینکه پیش از سه روز پاک شود باید عبادتهایى را که به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله 477 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر چند روز پیش از عادت و همه روزهاى عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند و روى هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است. و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونى را که در روزهاى عادت خود دیده، حیض است و خونى که پیش از آن و بعد از آن دیده استحاضه مىباشد و باید عبادتهایى را که در روزهاى پیش از عادت و بعد از عادت بجا نیاورده قضا نماید. و اگر همه روزهاى عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روى هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط روزهاى عادت او حیض است و خونى که جلوتر از آن دیده استحاضه مىباشد، و چنانچه در آن روزها عبادت نکرده باید قضا نماید. و اگر همه روزهاى عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روى هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود فقط روزهاى عادت حیض و باقى استحاضه است.
مسأله 478 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر مقدارى از روزهاى عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روى هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود روزهایى که در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن که روى هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهاى اوّل را استحاضه قرار مىدهد. و اگر مقدارى از روزهاى عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روى هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود، باید روزهایى که در عادت خون دیده با چند روز بعد از آن که روى هم به مقدار عادت او شود حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 479 - زنى که عادت دارد، اگر بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و همه روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد. مثل آن که پنج روز خون ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند، چند صورت دارد:
1 - آن که تمام خونى که دفعه اوّل دیده، یا مقدارى از آن در روزهاى عادت باشد و خون دوم که بعد از پاک شدن مىبیند در روزهاى عادت نباشد، که باید همه خون اوّل را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.
2 - آن که خون اوّل در روزهاى عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقدارى از آن در روزهاى عادت باشد که باید همه خون دوم را حیض و خون اوّل را استحاضه قرار دهد.
3 - آن که مقدارى از خون اوّل و دوم در روزهاى عادت باشد و خون اوّلى که در روزهاى عادت بوده از سه روز کمتر نباشد و با پاکى وسط و مقدارى از خون دوم که آن هم در روزهاى عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، که در این صورت همه آنها حیض است و مقدارى از خون اوّل که پیش از روزهاى عادت بوده و مقدارى از خون دوم که بعد از روزهاى عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتى که یک ماه از اوّل تا ششم خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و از اوّل تا سوم و همچنین از دهم تا پانزدهم استحاضه مىباشد اگرچه عمل به احتیاط در روزهایى که حکم به استحاضه مىشود خوب است.
4 - آن که مقدارى از خون اوّل و دوم در روزهاى عادت باشد ولى خون اوّلى که در روزهاى عادت بوده، از سه روز کمتر باشد، که باید در تمام دو خون و پاکى وسط کارهایى را که بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترک کند و کارهاى استحاضه را بجا آورد، یعنى به دستورى که براى زن مستحاضه گفته شد عبادتهاى خود را انجام دهد.
مسأله 480 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شماره روزهاى حیضش خون ببیند، باید همان را حیض قرار دهد، چه پیش از وقت عادت دیده باشد چه بعد از آن.
مسأله 481 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند ولى شماره روزهاى آن کمتر یا بیشتر از روزهاى عادت او باشد و بعد از پاک شدن، دوباره به شماره روزهاى عادتى که داشته خون ببیند، به احتیاط واجب در هر دو خون کارهایى را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهاى استحاضه را بجا آورد.
مسأله 482 - زنى که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونى که در روزهاى عادت دیده اگرچه نشانههاى حیض را نداشته باشد، حیض است و خونى که بعد از روزهاى عادت دیده اگرچه نشانهحیض را داشته باشد استحاضه است. مثلاً زنى که عادت حیض او از اوّل ماه تا هفتم است، اگر از اوّل تا دوازدهم خون ببیند، هفت روز اوّل آن حیض و پنج روز بعد استحاضه مىباشد.
صاحب عادت وقتیّه
مسأله 483 - زنهایى که عادت وقتیه دارند سه دستهاند:
اوّل: زنى که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاک شود ولى شماره روزهاى آن در هر دو ماه یک اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم روز اوّل ماه خون ببیند ولى ماه اوّل روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک شود، که این زن باید روز اوّل ماه را عادت حیض خود قرار دهد.
دوم: زنى که از خون پاک نمىشود ولى دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون او نشانههاى حیض را دارد یعنى غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون مىآید و بقیه خونهاى او نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایى که خون او نشانه حیض دارد، در هر دو ماه یک اندازه مثلاً در ماه اوّل، از اوّل ماه تا هفتم و در ماه دوم از اوّل ماه تا هشتم، خون او نشانههاى حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، که این زن هم باید روز اوّل ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
سوم: زنى که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود ولى ماه دوم کمتر یا بیشتر از ماه اوّل باشد، مثلاً در ماه اوّل هشت روز و در ماه دوم نه روز باشد که این زن هم باید روز اوّل ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
مسأله 484 - زنى که عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت خود یا دو سه روز پیش از عادت یا دو سه روز بعد از عادت خون ببیند به طورى که بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته، اگرچه آن خون نشانههاى حیض را نداشته باشد، باید به احکامى که براى زنهاى حائض گفته شد رفتار نماید و اگر بعد بفهمد حیض نبوده، مثل آن که پیش از سه روز پاک شود، باید عبادتهایى را که بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 485 - زنى که عادت وقتیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند حیض را به واسطه نشانههاى آن تشخیص دهد، باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چه پدرى باشند چه مادرى، زنده باشند یا مرده. ولىدر صورتى مىتواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد که شماره روزهاى حیض همه آنان یک اندازه باشد و اگر شماره روزهاى حیض آنان یک اندازه نباشد، مثلاً عادت بعضى پنج روز و عادت بعضى دیگر هفت روز باشد نمىتواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد. مگر کسانى که عادتشان با دیگران فرق دارد به قدرى کم باشند که در مقابل آنان هیچ حساب شوند که در این صورت باید عادت بیشتر آنان را حیض خود قرار دهد.
مسأله 486 - زنى که عادت وقتیه دارد و شماره عادت خویشان خود را حیض قرار مىدهد، باید روزى را که در هر ماه اوّل عادت او بوده، اوّل حیض خود قرار دهد، مثلاً زنى که هر ماه، روز اوّل ماه خون مىدیده و گاهى روز هفتم و گاهى روز هشتم پاک مىشده، چنانچه یک ماه، دوازده روز خون ببیند و عادت خویشانش هفت روز باشد، باید هفت روز اوّل ماه را حیض و باقى را استحاضه قرار دهد.
مسأله 487 - زنى که عادت وقتیه دارد و باید شماره عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد، یا شماره عادت آنان مثل هم نباشد باید در هر ماه از روزى که خون مىبیند تا هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
صاحب عادت عددیّه
مسأله 488 - زنهایى که عادت عددیه دارند سه دستهاند:
اوّل: زنى که شماره روزهاى حیض او در دو ماه پشت سر هم یک اندازه باشد، ولى وقت خون دیدن او یکى نباشد که در این صورت هر چند روزى که خون دیده عادت او مىشود. مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز مىشود.
دوم: زنى که از خون پاک نمىشود ولى دو ماه پشت سر هم چند روز از خونىکه مىبیند نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را دارد و شماره روزهایى که خون نشانه حیض دارد در هر دو ماه یک اندازه است، امّا وقت آن یکىنیست، که در این صورت هر چند روزى که خون او نشانه حیض را دارد، عادت او مىشود. مثلاً اگر یک ماه از اوّل ماه تا پنجم و ماه بعد از یازدهم تا پانزدهم، خون او نشانه حیض و بقیه نشانه استحاضه را داشته باشد، شماره روزهاى عادت او پنج روز مىشود.
سوم: زنى که دو ماه پشت سر هم سه روز یا بیشتر خون ببیند و یک روز یا بیشتر پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون، در ماه اوّل با ماه دوم فرق داشته باشد، که اگر تمام روزهایى که خون دیده و روزهایى که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود و شماره روزهاى آن هم به یک اندازه باشد، تمام روزهایى که خون دیده با روزهاى وسط که پاک بوده عادت حیض او مىشود و لازم نیست روزهایى که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشد. مثلاً اگر ماه اوّل، از روز اوّل ماه تا سوم خون ببیند و دو روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند و ماه دوم، از یازدهم تا سیزدهم خون ببیند و دو روز یا بیشتر یا کمتر پاک شود و دوباره خون ببیند و روى هم از هشت روز بیشتر نشود، عادت او هشت روز مىشود.
مسأله 489 - زنى که عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از شماره عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر شود، چنانچه همه خونهایى که دیده یک جور باشد باید از موقع دیدن خون به شماره روزهاى عادتش حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر همه خونهایى که دیده یک جور نباشد، بلکه چند روز از آن، نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد اگر روزهایى که خون، نشانه حیض را دارد با شماره روزهاى عادت او یک اندازه است، باید همان روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر روزهایى که خون نشانه حیض دارد، از روزهاى عادت او بیشتر است فقط به اندازه روزهاى عادت او حیض و بقیه استحاضه است و اگر روزهایى که خون نشانه حیض دارد از روزهاى عادت او کمتر است باید آن روزها را با چند روز دیگر که روى هم به اندازه روزهاى عادتش شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مضطربه
مسأله 490 - مضطربه یعنى زنى که چند ماه خون دیده ولى عادت معیّنى پیدا نکرده اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایى که دیده یک جور باشد چنانچه عادت خویشان او هفت روز است باید هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر کمتر است مثلاً پنج روز است باید همان را حیض قرار دهد. و بنابر احتیاط واجب، در تفاوت بین شماره عادت آنان و هفت روز، که دو روز است، کارهایى را که بر حائض حرام است ترک نماید و کارهاى استحاضه را بجا آورد، یعنى به دستورى که براى زن مستحاضه گفته شد عبادتهاى خود را انجام دهد و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز مثلاً نه روز است، باید هفت روز را حیض قرار دهد و بنابر احتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان، که دو روز است، کارهاى استحاضه را بجا آورد و کارهایى را که بر حائض حرام است ترک نماید.
مسأله 491 - مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونى ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه دارد، چنانچه خونى که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است و اگر خونى که نشانه حیض را دارد کمتر از سه روز باشد باید همان را حیض قرار دهد و تا هفت روز بقیه به دستورى که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید و همچنین است اگر پیش از گذشتن ده روز از خونى که نشانه حیض دارد دوباره خونى ببیند که آن هم نشانه حیض را داشته باشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل را حیض قرار دهد و بقیه آن را تا هفت روز به دستورى که در مسأله قبل گفته شد رفتار نماید.
مبتدئه
مسأله 492 - مبتدئه یعنى زنى که دفعه اوّل خون دیدن اوست، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خونهایى که دیده یک جور باشد، باید عادت خویشان خود را به طورى که در وقتیه گفته شد حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 493 - مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونى ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونى که نشانه حیض دارد کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همه آن حیض است ولى اگر پیش از گذشتن ده روز از خونى که نشانه حیض دارد دوباره خونىببیند که آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند باید از اوّل خون اوّل، که نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، رجوع به خویشاوندان خود کند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 494 - مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونى ببیند که چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه خونى که نشانه حیض دارد از سه روز کمتر یا از ده روز بیشتر باشد، باید از اوّلى که خون نشانه حیض دارد، حیض قرار دهد و در عدد، به خویشاوندان خود رجوع کند و بقیه را استحاضه قرار دهد.
ناسیه
مسأله 495 - ناسیه یعنى زنى که عادت خود را فراموش کرده است اگر بیشتر از ده روز خون ببیند باید روزهایى که خون او نشانه حیض را دارد تا ده روز، حیض قرار دهد و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر نتواند حیض را به واسطه نشانههاى آن تشخیص دهد، بنابر احتیاط واجب باید هفت روز اوّل را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسائل متفرّقه حیض
مسأله 496 - مبتدئه و مضطربه و ناسیه و زنى که عادت عددیه دارد، اگر خونىببیند که نشانههاى حیض داشته باشد یا یقین کنند که سه روز طول مىکشد، باید عبادت را ترک کنند و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایى را که بجا نیاوردهاند قضا نمایند ولى اگر یقین نکنند که تا سه روز طول مىکشد و نشانههاى حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز کارهاى استحاضه را بجا آورند و کارهایى را که بر حائض حرام است ترک نمایند و چنانچه پیش از سه روز پاک نشدند باید آن را حیض قرار دهند.
مسأله 497 - زنى که در حیض عادت دارد، چه در وقت حیض عادت داشته باشد چه در عدد حیض، یا هم در وقت و هم در عدد آن، اگر دو ماه پشت سر هم بر خلاف عادت خود خونى ببیند که وقت آن یا شماره روزهاى آن یا هم وقت و هم شماره روزهاى آن یکى باشد، عادتش بر مىگردد به آنچه در این دو ماه دیده است. مثلاً اگر از روز اوّل ماه تا هفتم خون مىدیده و پاک مىشده چنانچه دو ماه از دهم تا هفدهم ماه، خون ببیند و پاک شود، از دهم تا هفدهم، عادت او مىشود.
مسأله 498 - مقصود از یکماه، از ابتداى خون دیدن است تا سى روز، نه از روز اوّل ماه تا آخر ماه.
مسأله 499 - زنى که معمولاً ماهى یک مرتبه خون مىبیند، اگر در یک ماه دو مرتبه خون ببیند و آن خون نشانههاى حیض را داشته باشد، چنانچه روزهایى که در وسط پاک بوده از ده روز کمتر نباشد، باید هر دو را حیض قرار دهد.
مسأله 500 - اگر سه روز یا بیشتر خونى ببیند که نشانه حیض را دارد، بعد ده روز یا بیشتر خونى ببیند که نشانه استحاضه را دارد و دوباره سه روز خونى به نشانههاى حیض ببیند باید خون اوّل و خون آخر را که نشانههاى حیض داشته حیض قرار دهد.
مسأله 501 - اگر زنى که از راه اختلاف صفات باید خون حیض را تشخیص دهد پیش از ده روز پاک شود و بداند که در باطن خون نیست، باید براى عبادتهاى خود غسل کند اگرچه گمان داشته باشد که پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون مىبیند، ولى اگر اطمینان داشته باشد که پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون مىبیند نباید غسل کند و نمىتواند نماز بخواند و باید به احکام حائض رفتار نماید.
مسأله 502 - اگر زن پیش از ده روز پاک شود و احتمال دهد که در باطن خون هست، باید قدرى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند و بیرون آورد. پس اگر پاک بود، غسل کند و عبادتهاى خود را بجا آورد و اگر پاک نبود اگرچه به آب زرد رنگى هم آلوده باشد، چنانچه در حیض عادت ندارد یا عادت او ده روز است باید صبر کند که اگر پیش از ده روز پاک شد، غسل کند و اگر سر ده روز پاک شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید و اگر عادتش کمتر از ده روز است، در صورتى که بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاک مىشود، نباید غسل کند و اگر احتمال دهد خون او از ده روز مىگذرد احتیاط واجب آن است که تا یک روز عبادت را ترک کند و بعد از آن مىتواند تا ده روز عبادت را ترک کند ولى بهتر است تا ده روز کارهایى را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهاى مستحاضه را انجام دهد پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاک شد تمامش حیض است و اگر ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و عبادتهایى را که بعد از روزهاى عادت بجا نیاورده قضا نماید.
مسأله 503 - اگر چند روز را حیض قرار دهد و عبادت نکند، بعد بفهمد حیض نبوده است، باید نماز و روزهاى را که در آن روزها بجا نیاورده قضا نماید. و اگر چند روز را به گمان این که حیض نیست عبادت کند، بعد بفهمد حیض بوده، چنانچه آن روزها را روزه گرفته باید قضا نماید.
نفاس
مسأله 504 - از وقتى که اوّلین جزء بچّه از شکم مادر بیرون مىآید هر خونى که زن مىبیند، اگر پیش از ده روز یا سر ده روز قطع شود خون نفاس است. و زن را در حال نفاس، «نفساء» مىگویند.
مسأله 505 - خونى که زن پیش از بیرون آمدن اوّلین جزء بچّه مىبیند نفاس نیست.
مسأله 506 - لازم نیست که خلقت بچّه تمام باشد، بلکه اگر خون بسته هم از رحم زن خارج شود و خود زن بداند، یا چهار نفر قابله بگویند که اگر در رحم مىماند انسان مىشد، خونى که تا ده روز ببیند خون نفاس است بنابر احتیاط واجب.
مسأله 507 - ممکن است خون نفاس، یک آن، بیشتر نیاید، ولى بیشتر از ده روز نمىشود.
مسأله 508 - هرگاه شکّ کند که چیزى سقط شده یا نه، یا چیزى که سقط شده اگر مىماند انسان مىشد یا نه لازم نیست وارسى کند و خونى که از او خارج مىشود شرعاً خون نفاس نیست.
مسأله 509 - توقّف در مسجد و رساندن جایى از بدن به خطّ قرآن و کارهاى دیگرى که بر حائض حرام است، بر نفساء هم حرام است و آنچه بر حائض واجب و مستحب و مکروه است، بر نفساء هم واجب و مستحب و مکروه مىباشد.
مسأله 510 - طلاق دادن زنى که در حال نفاس مىباشد باطل است و نزدیکىکردن با او حرام مىباشد و اگر شوهرش با او نزدیکى کند احتیاط مستحب آن است به دستورى که در احکام حیض گفته شود کفّاره بدهد.
مسأله 511 - وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادتهاى خود را بجا آورد. و اگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده روى هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، تمام آن نفاس است و اگر روزهایى که پاک بوده روزه گرفته باشد باید قضا نماید.
مسأله 512 - اگر زن از خون نفاس پاک شود و احتمال دهد که در باطن خون هست باید مقدارى پنبه داخل فرج نماید و کمى صبر کند که اگر پاک است، براى عبادتهاى خود غسل کند.
مسأله 513 - اگر خون نفاس زن از ده روز بگذرد، چنانچه در حیض عادت دارد به اندازه روزهاى عادت او نفاس و بقیه استحاضه است و اگر عادت ندارد، تا ده روز نفاس و بقیه استحاضه مىباشد و احتیاط مستحب آن است کسى که عادت دارد از روز بعد از عادت و کسى که عادت ندارد بعد از روز دهم تا روز هیجدهم زایمان، کارهاى استحاضه را بجا آورد و کارهایى را که بر نفساء حرام است ترک کند.
مسأله 514 - زنى که عادت حیضش کمتر از ده روز است، اگر بیشتر از روزهاى عادتش خون نفاس ببیند، باید به اندازه روزهاى عادت خود نفاس قرار دهد و بعد از آن تا روز دهم بنابر احتیاط واجب باید عبادت را ترک کند. پس اگر از ده روز بگذرد روزهاى عادتش حیض است و بقیه استحاضه است و عبادت ترک کرده را باید قضا کند.
مسأله 515 - زنى که در حیض عادت دارد، اگر بعد از زاییدن تا یک ماه یا بیشتر از یک ماه پى در پى خون ببیند به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و ده روز از خونى که بعد از نفاس مىبیند اگرچه در روزهاى عادت ماهانه اش باشد، استحاضه است، مثلاً زنى که عادت حیض او از بیستم هر ماه تا بیست و هفتم آن است، اگر روز دهم ماه زایید و تا یک ماه یا بیشتر پى در پى خون دید، تا روز هفدهم نفاس و از روز هفدهم تا ده روز حتّى خونى که در روزهاى عادت خود که از بیستم تا بیست و هفتم است مىبیند، استحاضه مىباشد و بعد از گذشتن ده روز، اگر خونى را که مىبیند در روزهاى عادتش مىباشد، حیض است چه نشانههاى حیض را داشته باشد یا نداشته باشد و اگر در روزهاى عادتش نباشد اگرچه نشانههاى حیض را داشته باشد، باید آن را استحاضه قرار دهد.
مسأله 516 - زنى که در حیض عادت ندارد، اگر بعد از زایمان تا یک ماه یا بیشتر از یک ماه خون ببیند، ده روز اوّل آن نفاس و ده روز دوم آن استحاضه است و خونى که بعد از آن مىبیند، اگر نشانه حیض را داشته باشد حیض وگرنه آن هم استحاضه مىباشد.