احکام تخلّى (بول و غائط کردن)
مسأله 58 - واجب است انسان وقت تخلّى و مواقع دیگر، عورت خود را از کسانى که مکلّفند، اگرچه با او محرم باشند، و همچنین از دیوانه ممیّز و بچّههاى ممیّز که خوب و بد را مىفهمند، بپوشاند ولى زن و شوهر لازم نیست عورت خود را از یکدیگر بپوشانند.
مسأله 59 - لازم نیست با چیز مخصوصى عورت خود را بپوشاند، و اگر مثلاً با دست هم آن را بپوشاند، کافى است.
مسأله 60 - موقع تخلّى باید طرف جلوى بدن، یعنى شکم و سینه رو به قبله و پشت به قبله نباشد.
مسأله 61 - اگر موقع تخلّى طرف جلوى بدن کسى رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت را از قبله بگرداند کفایت نمىکند، و اگر جلوى بدن او رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت را رو به قبله یا پشت به قبله ننماید.
مسأله 62 - در موقع تطهیر مخرج بول و غائط، رو به قبله و پشت به قبله بودن اشکالى ندارد، ولى اگر در موقع استبراء، بول از مخرج بیرون آید، در این حال، رو به قبله و پشت به قبله بودن حرام است.
مسأله 63 - اگر براى آن که نامحرم او را نبیند، مجبور باشد رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند باید رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند، و نیز اگر به دلیل دیگر ناچار باشد که رو به قبله یا پشت به قبله بنشیند مانعى ندارد.
مسأله 64 - احتیاط مستحب آن است که بچّه را در وقت تخلّى رو به قبله یا پشت به قبله ننشانند، ولى اگر خود بچّه بنشیند، جلوگیرى از او لازم نیست.
مسأله 65 - در چهار مکان تخلّى حرام است:
اوّل: در کوچههاى بن بست، در صورتى که صاحبانش اجازه نداده باشند. دوم: در ملک کسى که اجازه تخلّى نداده است. سوم: در جایى که براى عدّه مخصوصى وقف شده است مثل بعضى از مدرسهها. چهارم: روى قبر مؤمنین در صورتى که بى احترامى به آنان باشد.
مسأله 66 - در سه صورت، مخرج غائط فقط با آب پاک مىشود:
اوّل: آن که با غائط، نجاست دیگرى مثل خون بیرون آمده باشد.
دوم: آن که نجاستى از خارج به مخرج غائط رسیده باشد.
سوم: آن که اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد.
در غیر این سه صورت مىشود مخرج را با آب شست و یا به دستورى که بعداً گفته مىشود با پارچه، سنگ و مانند اینها پاک کرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.
مسأله 67 - مخرج بول با غیر آب پاک نمىشود، و اگر با آب قلیل مىشویند باید دو مرتبه شسته شود. و زن نیز حکم مرد را دارد.
مسأله 68 - اگر مخرج غائط را با آب بشویند، باید چیزى از غائط در آن نماند، ولى باقى ماندن رنگ و بوى آن مانعى ندارد، و اگر در دفعه اوّل طورى شسته شود که ذرّهاى از غائط در آن نماند، دوباره شستن لازم نیست.
مسأله 69 - هرگاه با سنگ، کلوخ و مانند اینها غائط را از مخرج برطرف کنند، پاک مىشود و نماز خواندن مانعى ندارد، اگر چه أقوى آن است که با سه سنگ یا کلوخ یا پارچه و یا سه طرف یکى از اینها باشد نه کمتر.
مسأله 70 - اگر با استخوان و سرگین و یا چیزهایى که احترام آنها لازم است، مانند کاغذى که اسم خدا بر آن نوشته، محل را پاک کند، نمىتواند نماز بخواند.
مسأله 71 - اگر شکّ کند که مخرج را تطهیر کرده یا نه، اگرچه همیشه بعد از بول یا غائط فوراً تطهیر مىکرده، باید خود را تطهیر نماید.
مسأله 72 - اگر بعد از نماز شکّ کند که قبل از نماز مخرج را تطهیر کرده یا نه، نمازى که خوانده صحیح است، ولى براى نمازهاى بعد باید تطهیر کند.
استبراء
مسأله 73 - «استبراء» عمل مستحبّى است که مردها بعد از بیرون آمدن بول انجام مىدهند و آن داراى اقسامى است و بهترین آنها این است که بعد از قطع شدن بول، اگر مخرج غائط نجس شده، اوّل آن را تطهیر کنند، بعد سه دفعه با انگشت میانه دست چپ از مخرج غائط تا بیخ آلت بکشند و بعد شست را روى آلت و انگشت پهلوى شست را زیر آن بگذارند و سه مرتبه تا ختنه گاه بکشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.
مسأله 74 - آبى که گاهى بعد از ملاعبه و بازى کردن از انسان خارج مىشود و به آن «مَذْى» مىگویند پاک است. و نیز آبى که گاهى بعد از منى بیرون آید و به آن «وَذْى» گفته مىشود، و آبى که گاهى بعد از بول بیرون مىآید و به آن «وَدْى» مىگویند اگر بول به آن نرسیده باشد، پاک است. و چنانچه انسان بعد از بول استبراء کند و بعد آبى از او خارج شود و شکّ کند که بول است یا یکى از اینها، پاک مىباشد.
مسأله 75 - اگر انسان شکّ کند استبراء کرده یا نه، و رطوبتى از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، نجس مىباشد. و چنانچه وضو گرفته باشد باطل مىشود، ولى اگر شکّ کند استبرائى که کرده درست بوده یا نه، و رطوبتى از او بیرون آید که نداند پاک است یا نه، پاک مىباشد؛ وضو را هم باطل نمىکند.
مسأله 76 - کسى که استبراء نکرده اگر به واسطه آن که مدّتى از بول کردن او گذشته، یقین کند بول در مجرى نمانده است و رطوبتى ببیند و شکّ کند پاک است یا نه، آن رطوبت پاک مىباشد، وضو را هم باطل نمىکند.
مسأله 77 - اگر انسان بعد از بول استبراء کند و وضو بگیرد، چنانچه بعد از وضو رطوبتى ببیند که بداند یا بول است یا منى، واجب است احتیاطاً غسل کند، و وضو هم بگیرد. ولى اگر وضو نگرفته باشد فقط گرفتن وضو کافى است.
مسأله 78 - براى زن استبراء از بول نیست و اگر رطوبتى ببیند و شکّ کند پاک است یا نه، پاک مىباشد، وضو و غسل او را هم باطل نمىکند.
مستحبّات و مکروهات تخلّى
مسأله 79 - مستحب است در موقع تخلّى جایى بنشیند که کسى او را نبیند، و موقع وارد شدن به مکان تخلّى، اوّل پاى چپ، و موقع بیرون آمدن، اوّل پاى راست را بگذارد. و همچنین مستحب است در حال تخلّى سر را بپوشاند و سنگینى بدن را بر پاى چپ بیندازد.
مسأله 80 - نشستن روبروى خورشید و ماه در موقع تخلّى، مکروه است ولى اگر عورت خود را به وسیلهاى بپوشاند مکروه نیست. و نیز در موقع تخلّى، نشستن روبروى باد و در جادّه و خیابان و کوچه و درب خانه و زیر درختى که میوه مىدهد و چیز خوردن و توقّف زیاد و تطهیر کردن با دست راست، مکروه مىباشد. و همچنین است حرف زدن در حال تخلّى؛ ولى اگر ناچار باشد، یا ذکر خدا بگوید، اشکال ندارد.
مسأله 81 - ایستاده بول کردن و بول کردن در زمین سخت و سوراخ جانوران و در آب، خصوصاً آب ایستاده، مکروه است.
مسأله 82 - خوددارى کردن از بول و غائط، مکروه است. و اگر ضرر برساند باید خوددارى نکند.
مسأله 83 - مستحب است انسان پیش از نماز و پیش از خواب و پیش از جماع و بعد از بیرون آمدن منى، بول کند.