کفّاره روزه‏

 مسأله 1730 - کسى که کفّاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند یا به دستورى که در مسأله بعد گفته مى‏شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریباً ده سیر است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها بدهد و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد هیجده روز بنابر احتیاط واجب پى در پى روزه بگیرد و اگر نمى‏تواند هر چند مد که مى‏تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند طعام بدهد باید استغفار کند، اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید «استغفر اللَّه» و احتیاط واجب در فرض اخیر آن است که هر وقت بتواند، کفّاره را بدهد.

 مسأله 1731 - کسى که مى‏خواهد دو ماه کفّاره روزه رمضان را بگیرد، باید سى‏و یک روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیه آن پى در پى نباشد اشکال ندارد.

 مسأله 1732 - کسى که مى‏خواهد دو ماه کفّاره روزه رمضان را بگیرد، نباید موقعى شروع کند که در بین سى و یک روز روزى باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است.

 مسأله 1733 - کسى که باید پى در پى روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یک روز روزه نگیرد، یا وقتى شروع کند که در بین آن به روزى برسد که روزه آن واجب است، مثلاً به روزى برسد که نذر کرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه‏ها را از سر بگیرد.

 مسأله 1734 - اگر در بین روزهایى که باید پى در پى روزه بگیرد عذرى مثل حیض یا نفاس، یا سفرى که در رفتن آن مجبور است، براى او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر واجب نیست روزه‏ها را از سر بگیرد بلکه بقیه را بعد از برطرف شدن عذر بجا مى‏آورد.

 مسأله 1735 - اگر به چیز حرامى روزه خود را باطل کند، چه آن چیز ذاتاً حرام باشد مثل شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مثل نزدیکى کردن با عیال خود در حال حیض، یک کفّاره کافى است ولى احتیاط مستحب آن است که کفّاره جمع بدهد.

 مسأله 1736 - اگر روزه‏دار دروغى را به خدا و پیغمبر(ص) نسبت دهد یک کفّاره بر او واجب مى‏شود.

 مسأله 1737 - اگر روزه‏دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه جماع کند، یک کفّاره بر او واجب است. ولى اگر جماع او حرام باشد بنابر احتیاط مستحب کفّاره جمع بدهد.

 مسأله 1738 - اگر روزه‏دار در یک روز ماه رمضان چند مرتبه کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، براى همه آنها یک کفّاره کافى است.

 مسأله 1739 - اگر روزه‏دار جماع حرام کند و بعد با حلال خود جماع نماید یک کفّاره کافى است.

 مسأله 1740 - اگر روزه‏دار کارى که حلال است و روزه را باطل مى‏کند، انجام دهد مثلاً آب بیاشامد و بعد کار دیگرى که حرام است و روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، مثلاً غذاى حرامى بخورد، یک کفّاره کافى است.

 مسأله 1741 - اگر روزه‏دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه‏اش باطل است و باید قضاى آن را بگیرد و کفّاره هم بر او واجب مى‏شود و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلاً موقع آروغ زدن، خون به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، باید قضاى آن روز را بگیرد و بنابر احتیاط مستحب، کفّاره جمع هم بدهد.

 مسأله 1742 - اگر نذر کند که روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، باید یک بنده آزاد نماید یا دو ماه پى در پى روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام دهد.

 مسأله 1743 - اگر به گفته کسى که مى‏گوید مغرب شده افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و کفّاره بر او واجب مى‏شود. ولى اگر خبر دهنده عادل بوده فقط قضاى آن روز واجب است.

 مسأله 1744 - کسى که عمداً روزه خود را باطل کرده اگر بعد از ظهر مسافرت کند، یا پیش از ظهر براى فرار از کفّاره سفر نماید، کفّاره از او ساقط نمى‏شود بلکه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پیش آمد کند، بنابر احتیاط کفّاره بر او واجب است.

 مسأله 1745 - اگر عمداً روزه خود را باطل کند و بعد عذرى مانند حیض یا نفاس یا مرض براى او پیدا شود، کفّاره بر او واجب نیست.

 مسأله 1746 - اگر یقین کند که روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل کند بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده کفّاره بر او واجب نیست.

 مسأله 1747 - اگر انسان شکّ کند که آخر رمضان است یا اوّل شوّال و عمداً روزه خود را باطل کند، بعد معلوم شود اوّل شوّال بوده کفّاره بر او واجب نیست.

 مسأله 1748 - اگر روزه‏دار در ماه رمضان با زن خود که روزه دار است جماع کند، چنانچه زن را مجبور کرده باشد، کفّاره روزه خودش و روزه زن را باید بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر کدام یک کفّاره واجب مى‏شود.

 مسأله 1749 - اگر زنى شوهر روزه دار خود را مجبور کند که جماع نماید، یا کار دیگرى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، واجب نیست کفّاره روزه شوهر را بدهد و بر شوهر او نیز کفّاره واجب نیست.

 مسأله 1750 - اگر روزه‏دار در ماه رمضان، با زن خود که روزه‏دار است جماع کند، چنانچه به طورى زن را مجبور کرده باشد که از خود اختیارى نداشته باشد و در بین جماع، زن راضى شود، باید مرد دو کفّاره و زن یک کفّاره بدهد و اگر زن با اراده و اختیار، عمل را انجام دهد اگرچه مجبورش کرده باشد مرد باید کفّاره خودش و زن را بدهد.

 مسأله 1751 - اگر روزه‏دار در ماه رمضان با زن روزه‏دار خود که خواب است جماع نماید، یک کفّاره بر او واجب مى‏شود و روزه زن صحیح است و کفّاره هم بر او واجب نیست.

 مسأله 1752 - اگر مرد زن خود را مجبور کند که غیر جماع کار دیگرى که روزه را باطل مى‏کند بجا آورد، کفّاره زن را نباید بدهد و بر خود زن هم کفّاره واجب نیست.

 مسأله 1753 - کسى که بواسطه مسافرت یا مرض روزه نمى‏گیرد، نمى‏تواند زن روزه دار خود را مجبور به جماع کند، ولى اگر او را مجبور نماید بنابر احتیاط باید کفّاره‏اش را بدهد.

 مسأله 1754 - انسان نباید در بجا آوردن کفّاره کوتاهى کند، ولى لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.

 مسأله 1755 - اگر کفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى‏شود.

 مسأله 1756 - کسى که باید براى کفّاره یک روز، شصت فقیر را طعام بدهد اگر به شصت فقیر دسترسى دارد نباید به هر کدام از آنها بیشتر از یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد، یا یک فقیر را بیشتر از یک مرتبه سیر نماید، ولى چنانچه انسان اطمینان داشته باشد که فقیر طعام را به عیالات خود مى‏دهد یا به آنها مى‏خوراند مى‏تواند براى هر یک از عیالات فقیر اگرچه صغیر باشند یک مد به آن فقیر بدهد.

 مسأله 1757 - کسى که قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر بعد از ظهر عمداً کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، باید به ده فقیر هر کدام یک مد که تقریباً ده سیر است طعام بدهد و اگر نمى‏تواند بنابر احتیاط واجب باید سه روز پى در پى روزه بگیرد.

 مواردى که فقط قضاى روزه واجب است‏

 مسأله 1758 - در چند صورت فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و کفّاره واجب نیست:

 اوّل: آن که روزه دار در روز ماه رمضان عمداً قى کند.

 دوم: آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلى که در مسأله 1703 گفته شد تا اذان صبح از خواب سوم بیدار نشود.

 سوم: عملى که روزه را باطل مى‏کند بجا نیاورد ولى نیّت روزه نکند، یا ریا کند، یا قصد کند که روزه نباشد.

 چهارم: آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک روز یا چند روز روزه بگیرد.

 پنجم: آن که در ماه رمضان بدون این که تحقیق کند صبح شده یا نه، کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده و نیز اگر بعد از تحقیق با این که گمان دارد صبح شده، کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاى آن روزه بر او واجب است ولى اگر بعد از تحقیق گمان یا یقین کند که صبح نشده و چیزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نیست بلکه اگر بعد از تحقیق شکّ کند که صبح شده یا نه و کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا واجب نیست.

 ششم: آن که کسى بگوید صبح نشده و انسان به گفته او کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.

 هفتم: آن که کسى بگوید صبح شده و انسان به گفته او یقین نکند، یا خیال کند شوخى مى‏کند و کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است.

 هشتم: آن که به گفته کس دیگر که عادل باشد افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده است و اگر به گفته آدم دروغگو افطار کند کفّاره هم واجب مى‏شود.

 نهم: آن که در هواى صاف بواسطه تاریکى یقین کند که مغرب شده و افطار کند بعد معلوم شود مغرب نبوده است ولى اگر در هواى ابر به گمان این که مغرب شده افطار کند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نیست.

 دهم: آن که براى خنک شدن، یا بى جهت مضمضه کند یعنى آب در دهان بگرداند و بى اختیار فرو رود، ولى اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، یا براى وضو مضمضه کند و بى اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.

 مسأله 1759 - اگر غیر آب چیز دیگرى را در دهان ببرد و بى اختیار فرو رود یا آب داخل بینى کند و بى اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.

 مسأله 1760 - مضمضه زیاد براى روزه دار مکروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد.

 مسأله 1761 - اگر انسان بداند که بواسطه مضمضه بى اختیار یا از روى فراموشى آب وارد گلویش مى‏شود، نباید مضمضه کند.

 مسأله 1762 - اگر در ماه رمضان، بعد از تحقیق یقین کند که صبح نشده و کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده قضا لازم نیست.

 مسأله 1763 - اگر انسان شکّ کند که مغرب شده یا نه، نمى‏تواند افطار کند، ولى اگر شکّ کند که صبح شده یا نه، پیش از تحقیق هم مى‏تواند کارى که روزه را باطل مى‏کند انجام دهد.