راه ثابت شدن اوّل ماه
مسأله 1800 - اوّل ماه به پنج چیز ثابت مىشود:
اوّل: آن که خود انسان ماه را ببیند.
دوم: عدّهاى که از گفته آنان یقین پیدا مىشود، بگویند ماه را دیده ایم و همچنین است هر چیزى که بواسطه آن یقین پیدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده ایم ولى اگر صفت ماه را برخلاف یکدیگر بگویند یا شهادتشان خلاف واقع باشد مثل این که بگویند داخل دایره ماه طرف افق بود اوّل ماه ثابت نمىشود. امّا اگر در تشخیص بعض خصوصیات اختلاف داشته باشند مثل آن که یکى بگوید ماه بلند بود و دیگرى بگوید نبود، به گفته آنان اوّل ماه ثابت مىشود.
چهارم: سى روز از اوّل ماه شعبان بگذرد که بواسطه آن، اوّل ماه رمضان ثابت مىشود و سى روز از اوّل رمضان بگذرد که بواسطه آن، اوّل ماه شوّال ثابت مىشود.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است.
مسأله 1801 - اگر حاکم شرع حکم کند که اوّل ماه است، کسى هم که تقلید او را نمىکند، باید به حکم او عمل نماید. ولى کسى که مىداند حاکم شرع اشتباه کرده، نمىتواند به حکم او عمل نماید.
مسأله 1802 - اوّل ماه با پیشگویى منجّمین ثابت نمىشود. ولى اگر انسان از گفته آنان یقین پیدا کند، باید به آن عمل نماید.
مسأله 1803 - بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمىشود که شب پیش، شب اوّل ماه بوده است.
مسأله 1804 - اگر اوّل ماه رمضان براى کسى ثابت نشود و روزه نگیرد، چنانچه دو مرد عادل بگویند که شب پیش ماه را دیده ایم باید روزه آن روز را قضا نماید.
مسأله 1805 - اگر در شهرى اوّل ماه ثابت شود، براى مردم شهر دیگر فایده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزدیک باشند، یا انسان بداند که افق آنها یکى است.
مسأله 1806 - روزى را که انسان نمىداند آخر رمضان است یا اوّل شوّال، باید روزه بگیرد. ولى اگر پیش از مغرب بفهمد که اوّل شوّال است باید افطار کند.
مسأله 1807 - اگر زندانى نتواند به ماه رمضان یقین کند، باید به گمان عمل نماید. و اگر آن هم ممکن نباشد، هر ماهى را که روزه بگیرد صحیح است و بنابر احتیاط واجب باید بعد از گذشتن یازده ماه از ماهى که روزه گرفته، دوباره یک ماه روزه بگیرد ولى اگر بعد، گمان پیدا کرد باید به آن عمل نماید. و اگر بعد معلوم شد روزههایى که گرفته در ماه رمضان نبوده روزه او صحیح است، و اگر ثابت شود که هنوز ماه رمضان نرسیده، باید دوباره روزه بگیرد.