احکام شیر دادن‏

 مسأله 2555 - اگر زنى بچّه‏اى را با شرایطى که در مسأله 2565 گفته خواهد شد، شیر دهد، آن بچّه با این عدّه محرم مى‏شود:

 اوّل: خود زن که او را مادر رضاعى مى‏گویند.

 دوم: شوهر زن که شیر مال اوست و او را پدر رضاعى مى‏گویند.

 سوم: پدر و مادر آن زن هرچه بالا روند، اگرچه پدر و مادر رضاعى او باشند.

 چهارم: بچّه‏هایى که از آن زن به دنیا آمده‏اند، یا به دنیا مى‏آیند و همچنین فرزندان رضاعى او در صورتى که از همین شوهر به آنها شیر داده باشد.

 پنجم: بچّه‏هاى اولاد آن زن هرچه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن بچّه‏ها را شیر داده باشند.

 ششم: خواهر و برادر آن زن اگرچه رضاعى باشند، یعنى بواسطه شیر خوردن، با آن زن خواهر و برادر شده باشند.

 هفتم: عمو و عمّه آن زن اگرچه رضاعى باشند.

 هشتم: دایى و خاله آن زن اگرچه رضاعى باشند.

 نهم: اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هرچه پایین روند، اگرچه اولاد رضاعى او باشند و مادر رضاعى آنها هم یکى نباشد.

 دهم: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هرچه بالا روند اگرچه رضاعى باشند.

 یازدهم: خواهر و برادر شوهرى که شیر مال اوست اگرچه خواهر و برادر رضاعى او باشند.

 دوازدهم: عمو و عمّه و دایى و خاله شوهرى که شیر مال اوست هرچه بالا روند، اگرچه رضاعى باشند. و نیز عدّه دیگرى هم که در مسائل بعد گفته مى‏شود، بواسطه شیر دادن محرم مى‏شوند.

 مسأله 2556 - اگر زنى بچّه‏اى را با شرایطى که در مسأله 2565 گفته مى‏شود شیر دهد، پدر آن بچّه نمى‏تواند با دخترهایى که از آن زن به دنیا آمده‏اند ازدواج کند. و نیز نمى‏تواند دخترهاى شوهرى را که شیر مال اوست براى خود عقد نماید، و در هر دو صورت چنانچه یکى از آنها فعلاً زن او باشند عقد او بنابر احتیاط واجب باطل مى‏شود، امّا جایز است که دخترهاى رضاعى او را براى خود عقد نماید و همچنین جایز است با دخترهاى رضاعى آن زن ازدواج کند. اگرچه احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند و نگاه محرمانه یعنى نگاهى که انسان مى‏تواند به محرم‏هاى خود کند به آنان ننماید.

 مسأله 2557 - اگر زنى بچّه‏اى را با شرایطى که در مسأله 2565 گفته مى‏شود شیر دهد، شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهاى آن بچّه محرم نمى‏شود. و نیز خویشانِ شوهر به خواهر و برادر آن بچّه محرم نمى‏شوند.

 مسأله 2558 - اگر زنى بچّه‏اى را شیر دهد، به برادرهاى آن بچّه محرم نمى‏شود. و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر بچّه‏اى که شیر خورده محرم نمى‏شوند.

 مسأله 2559 - اگر انسان با زنى که دخترى را شیر کامل داده ازدواج کند و با آن زن نزدیکى نماید، دیگر نمى‏تواند آن دختر را براى خود عقد کند.

 مسأله 2560 - اگر انسان با دخترى ازدواج کند، بنابر احتیاط واجب دیگر نمى‏تواند با زنى که آن دختر را شیر کامل داده ازدواج نماید.

 مسأله 2561 - انسان نمى‏تواند با دخترى که مادر یا مادربزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند. و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دخترى را شیر داده باشد، انسان نمى‏تواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخوارى را براى خود عقد کند بعد مادر یا مادربزرگ یا زن پدر او از شیر همان پدر، آن دختر را شیر دهد، عقد باطل مى‏شود.

 مسأله 2562 - با دخترى که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده نمى‏شود ازدواج کرد و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده، یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.

 مسأله 2563 - اگر زنى بچّه دختر خود را شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام مى‏شود. و همچنین است اگر بچّه‏اى را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد. ولى اگر بچّه پسر خود را شیر دهد، زنِ پسرش که مادر آن طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمى‏شود.

 مسأله 2564 - اگر زن پدرِ دخترى، بچّه شوهر آن دختر را از شیر آن پدر شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام مى‏شود، چه بچّه از همان دختر یا از زن دیگر شوهر او باشد.

شیردادنى که علّت محرم شدن است‏

 مسأله 2565 - شیر دادنى که علّت محرم شدن است هشت شرط دارد:

 اوّل: بچّه شیر زن زنده را بخورد و شیر به جهت زایمان در پستان جمع شده باشد. پس اگر از پستان زنى که مرده است شیر بخورد فایده ندارد.

 دوم: شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچّه‏اى را که از زنا به دنیا آمده به بچّه دیگر بدهند، بواسطه آن شیر، بچّه به کسى محرم نمى‏شود.

 سوم: بچّه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوى او بریزند نتیجه ندارد.

 چهارم: شیر، خالص بوده و با چیز دیگر مخلوط نباشد.

 پنجم: شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیردهى را طلاق دهند، بعد شوهر دیگرى کند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن، شیرى که از شوهر اوّل داشته باقى باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچّه‏اى بدهد، آن بچّه به کسى محرم نمى‏شود.

 ششم: بچّه، شیر را قى نکند و اگر قى کند، اثرى ندارد.

 هفتم: پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طورى که در مسأله بعد گفته مى‏شود شیر سیر بخورد یا مقدارى شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، بنابر احتیاط مستحب کسانى که بواسطه شیر خوردن او به او محرم مى‏شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.

 هشتم: دو سال بچّه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسى محرم نمى‏شود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن، یک مرتبه شیر بخورد، به کسى محرم نمى‏شود، ولى چنانچه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقى باشد و بچّه‏اى را شیر دهد، بنابر احتیاط لازم آن بچه با کسانى که بواسطه این شیر خوردن محرم مى‏شود نگاه محرمانه نکند و با آنها ازدواج هم نکند.

 مسأله 2566 - باید بچّه در بین یک شبانه روز غذا یا شیر زن دیگر را نخورد ولى اگر کمى غذا بخورد که نگویند در آن بین، غذا خورده اشکال ندارد و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر زن دیگر را نخورد و در هر دفعه بدون فاصله شیر بخورد، ولى اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند، یا کمى صبر کند، به طورى که از اوّلى که پستان در دهان مى‏گیرد تا وقتى سیر مى‏شود یک دفعه حساب شود، اشکال ندارد.

 مسأله 2567 - اگر زن از شیر شوهر خود بچّه‏اى را شیر دهد، بعد شوهر دیگر کند و از شیر آن شوهر هم بچّه دیگر را شیر دهد آن دو بچّه به یکدیگر محرم نمى‏شوند.

 مسأله 2568 - اگر زن از شیر یک شوهر چندین بچّه را شیر دهد، همه آنان به یکدیگر و به شوهر و به زنى که آنان را شیر داده محرم مى‏شوند.

 مسأله 2569 - اگر کسى چند زن داشته باشد و هر کدام آنان با شرایطى که گفتیم بچّه‏اى را شیر دهد، همه آن بچّه‏ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زنها محرم مى‏شوند.

 مسأله 2570 - اگر کسى دو زن داشته باشد و یکى از آنان بچّه‏اى را مثلاً هشت مرتبه و دیگرى هفت مرتبه شیر بدهد آن بچّه به کسى محرم نمى‏شود.

 مسأله 2571 - اگر زنى از شیر یک شوهر پسر و دخترى را شیر کامل بدهد خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمى‏شوند.

 مسأله 2572 - انسان نمى‏تواند بدون اذن زن خود، با زنهایى که بواسطه شیر خوردن، خواهرزاده یا برادرزاده زن او شده‏اند ازدواج کند. و نیز اگر با پسرى لواط کند، بنابر احتیاط واجب نمى‏تواند با دختر و خواهر و مادر و مادربزرگ آن پسر که رضاعى هستند یعنى بواسطه شیر خوردن، دختر و خواهر و مادر او شده‏اند ازدواج نماید.

 مسأله 2573 - زنى که برادر انسان را شیر داده به انسان محرم نمى‏شود، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.

 مسأله 2574 - انسان نمى‏تواند با دو خواهر، اگرچه رضاعى باشند یعنى‏بواسطه شیر خوردن، خواهر یکدیگر شده باشند ازدواج کند و چنانچه دو زن را عقد کند و بعد بفهمد خواهر بوده‏اند، در صورتى که عقد آنان در یک وقت بوده هر دو باطل است و اگر در یک وقت نبوده، عقد اوّلى صحیح و عقد دومى‏باطل است.

 مسأله 2575 - اگر زن از شیر شوهر خود کسانى را که بعداً گفته مى‏شود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمى‏شود، اگرچه بهتر آن است که احتیاط کنند.

 اوّل: برادر و خواهر خود را.

 دوم: عمو و عمّه و دایى و خاله خود را.

 سوم: اولاد عمو و اولاد دایى خود را.

 چهارم: برادرزاده خود را.

 پنجم: برادر شوهر، یا خواهر شوهر خود را.

 ششم: خواهرزاده خود، یا خواهرزاده شوهرش را.

 هفتم: عمو و عمّه و دایى و خاله شوهرش را.

 هشتم: نوه زن دیگر شوهر خود را.

 مسأله 2576 - اگر کسى دختر عمّه یا دختر خاله انسان را شیر دهد به انسان محرم نمى‏شود ولى احتیاط مستحب آن است که از ازدواج با او خوددارى نماید.

 مسأله 2577 - مردى که دو زن دارد، اگر یکى از آن دو زن، فرزند عموى زن دیگر را شیر دهد، زنى که فرزند عموى او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمى‏شود.

آداب شیر دادن‏

 مسأله 2578 - براى شیر دادن بچّه بهتر از هر کس مادر اوست و سزاوار است که مادر براى شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد. و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر مى‏تواند بچّه را از او گرفته و به دایه بدهد.

 مسأله 2579 - مستحب است دایه‏اى که براى طفل مى‏گیرند، دوازده امامى و داراى عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامى یا بد صورت، یا بد خلق، یا زنازاده باشد و نیز مکروه است دایه‏اى بگیرند که بچّه‏اى که دارد از زنا به دنیا آمده باشد.

مسائل متفرّقه شیر دادن‏

 مسأله 2580 - مستحب است زنها مواظب باشند که هر بچّه‏اى را شیر ندهند، زیرا ممکن است فراموش شود که به چه کسانى شیر داده‏اند و بعداً دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج نمایند.

 مسأله 2581 - کسانى که بواسطه شیر خوردن، خویشى پیدا مى‏کنند مستحب است یکدیگر را احترام نمایند، ولى از یکدیگر ارث نمى‏برند و حقهاى خویشى که انسان با خویشان خود دارد براى آنان نیست.

 مسأله 2582 - در صورتى که ممکن باشد، مستحب است بچّه را دو سال تمام شیر بدهند.

 مسأله 2583 - اگر بواسطه شیر دادن، حقّ شوهر از بین نرود، زن مى‏تواند بدون اجازه شوهر، بچّه دیگرى را شیر دهد، ولى جایز نیست بچّه‏اى را شیر دهد که بواسطه شیر دادن به آن بچّه، به شوهر خود حرام شود، مثلاً اگر شوهر او دختر شیرخوارى را براى خود عقد کرده باشد و زن آن دختر را شیر دهد، بنابر احتیاط واجب آن زن بر شوهرش حرام ابدى مى‏شود و احتیاطاً مرد باید او را طلاق دهد و هرگز با او ازدواج نکند. و اگر شیر مربوط به خود او باشد دختر شیرخوار نیز بر او حرام ابدى مى‏شود، و اگر شیر از شوهر سابق باشد بنابر احتیاط عقد او باطل است.

 مسأله 2584 - اگر کسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود باید دختر شیرخوارى را مثلاً دو روزه براى خود صیغه کند و در آن دو روز با شرایطى‏که در مسأله 2565 گفته شد زن برادرش آن دختر را شیر دهد که در این صورت عقد دختر باطل مى‏شود و آن دختر بر او مَحرم و حرام ابدى مى‏شود و زن برادرش نیز با او محرم مى‏شود.

 مسأله 2585 - اگر مرد پیش از آن که زنى را براى خود عقد کند بگوید بواسطه شیر خوردن، آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید شیر مادر او را خورده، نمى‏تواند با آن زن ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزدیکى نکرده باشد، یا نزدیکى کرده باشد، ولى در وقت نزدیکى‏کردن، زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد و اگر بعد از نزدیکى بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را مطابق زنهایى که مثل او هستند بدهد.

 مسأله 2586 - اگر زن پیش از عقد بگوید بواسطه شیر خوردن بر مردى حرام شده، نمى‏تواند با آن مرد ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتى است که مرد بعد از عقد بگوید که زن بر او حرام است و حکم آن در مسأله پیش گفته شد.

 مسأله 2587 - شیر دادنى که علّت محرم شدن است به دو چیز ثابت مى‏شود:

 اوّل: خبر دادن عدّه‏اى که انسان از گفته آنان یقین پیدا کند.

 دوم: شهادت دو مرد عادل یا چهار زن که عادل باشند، ولى باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلاً بگویند ما دیده ایم که فلان بچّه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیزى هم در بین نخورده و همچنین سایر شرطها را که در مسأله 2565 گفته شد شرح دهند، ولى اگر معلوم باشد که شرایط را مى‏دانند و در عقیده با هم مخالف نیستند و با مرد و زن هم در عقیده مخالفت ندارند لازم نیست شرایط را شرح دهند.

 مسأله 2588 - اگر شکّ کنند بچّه به مقدارى که علّت محرم شدن است شیر خورده یا نه، یا گمان داشته باشند که به آن مقدار شیر خورده ولى گمان به حدّ اطمینان نرسد بچّه به کسى‏محرم نمى‏شود ولى بهتر آن است که احتیاط کنند.