مسأله 2677 - حیوان حلال گوشت وحشى مانند آهو و کبک و بز کوهى و حیوان حلال گوشتى که اهلى بوده و بعداً وحشى شده مثل گاو و شتر اهلى که فرار کرده و وحشى شده و ذبحش به سهولت امکان ندارد، اگر به دستورى که بعداً گفته مى‏شود آنها را شکار کنند پاک و حلال است، ولى حیوان حلال گوشت اهلى مانند گوسفند و مرغ خانگى و حیوان حلال گوشت وحشى که بواسطه تربیت کردن اهلى‏شده است، با شکار کردن پاک و حلال نمى‏شود.

 مسأله 2678 - حیوان حلال گوشت وحشى در صورتى با شکار کردن پاک و حلال مى‏شود که بتواند فرار کند یا پرواز نماید بنابراین بچّه آهو که نمى‏تواند فرار کند و بچّه کبک که نمى‏تواند پرواز نماید، با شکار کردن پاک و حلال نمى‏شود و اگر آهو و بچّه‏اش را که نمى‏تواند فرار کند با یک تیر شکار نمایند، آهو حلال و بچّه‏اش حرام است.

 مسأله 2679 - حیوان حلال گوشتى که مانند ماهى خون جهنده ندارد، اگر به خودى خود بمیرد پاک است، ولى گوشت آن را نمى‏شود خورد.

 مسأله 2680 - حیوان حرام گوشتى که خون جهنده ندارد مانند مار، با سر بریدن حلال نمى‏شود، ولى مرده آن پاک است.

 مسأله 2681 - سگ و خوک بواسطه سر بریدن و شکار کردن پاک نمى‏شوند و خوردن گوشت آنها هم حرام است. و همچنین حیوانات کوچکى که در داخل زمین لانه داشته و خون جهنده دارند مانند موش و موش خرما با شکار کردن یا سر بریدن، گوشت و پوست آنها پاک نمى‏شود. و حیوان حرام گوشتى را که درنده و گوشتخوار است مانند گرگ و پلنگ، اگر به دستورى که گفته مى‏شود سر ببرند، یا با تیر و مانند آن شکار کنند پاک است، ولى گوشت آن حلال نمى‏شود، و اگر با سگ شکارى آن را شکار کنند، پاک شدن بدنش هم اشکال دارد.

 مسأله 2682 - فیل و خرس و بوزینه و موش و حیواناتى که مانند مار و سوسمار در داخل زمین زندگى مى‏کنند، اگر خون جهنده داشته باشند و به خودى خود بمیرند؛ نجسند و همچنین اگر سر آنها را ببرند پاک نمى‏شوند و راسو و سوسمار هم پاک شدن آنها با تذکیه، محلّ اشکال است.

 مسأله 2683 - اگر از شکم حیوان زنده بچّه مرده‏اى بیرون آید یا آن را بیرون آورند، خوردن گوشت آن حرام است.

دستور سر بریدن حیوانات‏

 مسأله 2684 - دستور سر بریدن حیوان آن است که چهار رگ بزرگ گردن آن را از پایین برآمدگى زیر گلو به طور کامل ببرند و اگر آنها را بشکافند کافى‏نیست.

 مسأله 2685 - اگر بعضى از چهار رگ را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیه را ببرند فایده ندارد، بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند ولى به طور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند، اگرچه پیش از جان دادن حیوان بقیه رگها را ببرند اشکال دارد.

 مسأله 2686 - اگر گرگ گلوى گوسفند را به طورى بکند که از چهار رگى که در گردن است و باید بریده شود، چیزى نماند، آن حیوان حرام مى‏شود، ولى اگر مقدارى از گردن را بکند و چهار رگ باقى باشد یا جاى دیگر بدن را بکند، در صورتى که گوسفند زنده باشد و به دستورى که گفته مى‏شود سر آن را ببرند، حلال و پاک مى‏باشد.

شرایط سر بریدن حیوان‏

 مسأله 2687 - سر بریدن حیوان پنج شرط دارد:

 اوّل: کسى که سر حیوان را مى‏برد چه مرد باشد چه زن باید مسلمان باشد و اظهار دشمنى با اهل بیت پیغمبر(ص) نکند. و بچّه مسلمان هم اگر ممیّز باشد، یعنى خوب و بد را بفهمد مى‏تواند سر حیوان را ببرد.

 دوم: سر حیوان را با چیزى ببرند که از آهن باشد ولى چنانچه آهن پیدا نشود و طورى باشد که اگر سر حیوان را نبرند مى‏میرد یا عرفاً ذبح آن حیوان براى انسان ضرورت داشته باشد، با چیز تیزى که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ تیز، مى‏شود سر آن را برید.

 سوم: در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و کسى که مى‏داند باید رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام مى‏شود ولى اگر فراموش کند یا مسأله را نداند یا قبله را اشتباه کند یا نداند قبله کدام طرف است یا نتواند حیوان را رو به قبله کند اشکال ندارد.

 چهارم: وقتى مى‏خواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد، به نیّت سر بریدن، نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید «بسم اللَّه» کافى است و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمى‏شود و گوشت آن هم حرام است، ولى اگر از روى فراموشى نام خدا را نبرد اشکال ندارد.

 پنجم: در صورتى که زنده بودن حیوان در حال ذبح معلوم نباشد باید حیوان بعد از سر بریدن حرکتى بکند. اگرچه مثلاً چشم یا دم خود را حرکت دهد، یا پاى خود را به زمین زند که معلوم شود زنده بوده است.

دستور کشتن شتر

 مسأله 2688 - اگر بخواهند شتر را بکشند که بعد از جان دادن پاک و حلال باشد، باید با پنج شرطى که براى سر بریدن حیوانات گفته شد، کارد یا چیز دیگرى را که از آهن و برنده باشد، در گودى بین گردن و سینه‏اش فرو کنند.

 مسأله 2689 - وقتى مى‏خواهند کارد را به گردن شتر فرو ببرند، بهتر است که شتر ایستاده باشد ولى اگر در حالى که زانوها را به زمین زده، یا به پهلو خوابیده و جلو بدنش رو به قبله است، کارد را در گودى گردنش فرو کنند اشکال ندارد.

 مسأله 2690 - اگر به جاى این که کارد در گودى گردن شتر فرو کنند سر آن را ببرند، یا گوسفند و گاو و مانند اینها را مثل شتر، کارد در گودى گردنشان فرو کنند، گوشت آنها حرام و بدن آنها نجس است. ولى اگر چهار رگ شتر را ببرند و تا زنده است به دستورى که گفته شد کارد در گودى گردنش فرو کنند، گوشت آن حلال و بدن آن پاک است. و نیز اگر کارد در گودى گردن گاو یا گوسفند یا مانند اینها فرو کنند و تا زنده است سر آن را ببرند حلال و پاک مى‏باشد.

 مسأله 2691 - اگر حیوانى سرکش شود و نتوانند آن را به دستورى که در شرع معیّن شده بکشند، یا مثلاً در چاه بیفتد و احتمال بدهند که در آنجا بمیرد و کشتن آن به دستور شرع ممکن نباشد، چنانچه با چیزى مثل شمشیر که بواسطه تیزى آن بدن زخم مى‏شود به بدن حیوان زخم بزنند و در اثر زخم جان بدهد حلال مى‏شود و رو به قبله بودن آن لازم نیست، ولى باید شرطهاى دیگرى را که براى سر بریدن حیوانات گفته شد دارا باشد.

مستحبّات سر بریدن حیوان‏

 مسأله 2692 - چند چیز در سر بریدن حیوانات مستحب است:

 اوّل: موقع سر بریدن گوسفند دو دست و یک پاى آن را ببندند و پاى دیگرش را باز بگذارند و موقع سر بریدن گاو چهار دست و پایش را ببندند و دم آن را باز بگذارند و موقع کشتن شتر دو دست آن را از پایین تا زانو، یا تا زیر بغل به یکدیگر ببندند و پاهایش را باز بگذارند و مستحب است مرغ را بعد از سر بریدن رها کنند تا پر و بال بزند.

 دوم: کسى که حیوان را مى‏کشد، رو به قبله باشد.

 سوم: پیش از کشتن حیوان، آب جلوى آن بگذارند.

 چهارم: کارى کنند که حیوان کمتر اذیت شود، مثلاً کارد را خوب تیز کنند و با عجله سر حیوان را ببرند.

مکروهات سر بریدن حیوانات‏

 مسأله 2693 - چند چیز در سر بریدن حیوانات مکروه است:

 اوّل: آن که کارد را پشت حلقوم فرو کنند و به طرف جلو بیاورند که حلقوم از پشت آن بریده شود.

 دوم: در جایى حیوان را سر ببرند که حیوان دیگر آن را ببیند.

 سوم: در شب یا پیش از ظهر روز جمعه سر حیوان را ببرند، ولى در صورت احتیاج عیبى ندارد.

 چهارم: خود انسان چهارپایى را که پرورش داده است سر ببرد. و احتیاط آن است که پیش از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را نکنند و مغز حرام را که در تیره پشت است نبرند و حرام است که پیش از بیرون آمدن روح سر حیوان را از بدنش جدا کنند ولى با این عمل حیوان حرام نمى‏شود.